بازدید کننده محترم برای پیشرفت و توسعه سایت «تخصصی گاو »با نظرات خود مارا یاری دهید
باتشکر : مدیریت سایت
مقدمه:
گوشت طيور تا كنون به عنوان يك غذاي خوب و تجملي مورد توجه مصرف كنندگان قرار گرفته است ، اما بدليل اينكه 70-60% جيره طيور از غلات تشكيل مي شود ، هزينه توليد آن بالاست ، همچنين در كشورهاي فقير كه مصرف روزانه پروتئين حيواني هر فرد بيشتر از 30 – 20 گرم نمي باشد ، غلات به عنوان مواد اصلي تشكل دهنده غذايي افراد بشمار مي روند .
بعضي از كشورها سعي در افزايش توليد گوشت طيور و تخم مرغ دارند ، اما بدليل كمبود غلات دچار مشكل افزايش هزينه مي شوند .
افزايش انفجاري جمعيت انساني بويژه در كشورهاي جهان سوم صرفه جويي در غلات را طلب مي كند . بنابر گزارش سازمان جهاني تندرستي تعداد زيادي كودك همه ساله بدليل گرسنگي يا بيماري هاي وابسته به گرسنگي از دنيا مي روند .
هم اكنون در بعضي از كشورها از ضايعات طيور به انضمام احشا ، پرو بال ،خون ، سرو انگشت پا و... در جيره دام و طيور استفاده مي شود ، با اين وجود مقدار زيادي از فضولات و پس مانده هاي طيور دور ريخته مي شود مگر در موارد محدود كه بعنوان كود يا توليد بيوگاز جهت سوخت استفاده مي گردد .
در بعضي كشورهاي شرقي از فضولات طيور در پرورش ماهي استفاده مي شود كه مي توان آنها را در تغذيه گوسفند يا ديگر نشخواركنندگان همانند گاو گوشتي مخصوصاً در خاورميانه و ديگر قسمتهاي جهان كه فاقد چراگاه مي باشند – مورد استفاده قرار دارد .
پس مانده هاي طيور زمانيكه تحت شرايط مطلوب جمع آوري شوند داراي 20 -30 % پروتئين خام مي باشند ، اما تركيب ماده خشك آن بستگي به سيستم پرورش چوچه ، محيط ،آناليز شيميايي ، آب و غذا دارد .
اگر چه جيره جوجه هاي گوشتي معمولاَ داراي 22% پروتئين خام است اما مقدار نسبتاً زيادي نيتروژن و 30-25% پروتئين خام توليد مي شود .
اهميت نوع پس مانده ها :
فيبر خام پس مانده هاي طيور بستگي زيادي به نوع و مقدار بستر طيور گوشتي دارد . بيشتر آب مورد استفاده طيور در خاورميانه داراي 3000 ppm TDS مي باشد كه باعث رقيق شدن فضولات طيور مي شود ، امادر اقليمهاي خشك با رطوبت پائين ، درجه حرارت با بالا رفتن ماده خشك پس مانده ها كمك مي كند و مقدار نسبتاً بالايي كلسيم و فسفر آن را مي توان در فرمولهاي غذايي گوسفند مورد استفاده قرار داد .
آزمايش با پس ماندههاي طيور:
تحقيق درباره كاهش هزينه جيره هاي غذايي دامهاي پرواري به آزمايشي بر سه گروه 50 تايي بره هاي جوان منجر شد دامها همراه با يك گروه شاهد در جايگاههاي بسته با كنسانتره هاي حاوي پس مانده هاي طيور و يونجه به مدت 122 روز تغذيه شدند :
جدول شماره 1:
|
مواد تشكيل دهنده كنسانتره |
گروه شاهد |
|
|
|
|
% |
جيره 1 |
جيره 2 |
جيره 3 |
جيره 4 |
|
پس مانده هاي طيور |
0 . 0 |
10 |
20 |
25 |
|
جو |
39 |
35 |
35 |
38 |
|
كاه گندم |
30 |
29 |
25 |
20 |
|
سبوس گندم |
10 |
10 |
10 |
10 |
|
كنجاله سويا |
14 |
9 |
3 |
0 .0 |
|
ملاس |
6 .6 |
6 . 6 |
6 . 6 |
6 . 6 |
|
مكمل ويتاميني و معدني |
2 . 0 |
2 . 0 |
2 . 0 |
2 . 0 |
|
نمك |
2 . 0 |
2 . 0 |
2 . 0 |
2 . 0 |
|
جمع % |
100 |
100 |
100 |
100 |
|
آناليز |
|
|
|
|
|
پروتئين خام % |
34 .16 |
16 . 16 |
69 . 14 |
23 . 15 |
|
TDN % |
34 . 64 |
67 . 64 |
92 . 64 |
65 . 68 |
|
فيبر خام |
52 . 16 |
46 . 15 |
72 . 14 |
47 . 12 |
|
رطوبت |
32 . 9 |
96 . 10 |
49 . 10 |
82 . 9 |
|
ماده خشك |
68 . 90 |
04 . 89 |
51 . 89 |
18 . 90 |
|
خاكستر |
13 . 7 |
29 . 8 |
41 . 8 |
92 . 7 |
|
كلسيم |
13 . 0 |
36 .0 |
50 . 0 |
65 . 0 |
|
فسفر |
30 . 0 |
31 . 0 |
36 . 0 |
37 . 0 |
|
روي ppm |
67 |
82 |
81 |
90 |
|
منگنز ppm |
50 |
53 |
58 |
74 |
|
آهن ppm |
238 |
282 |
280 |
299 |
|
مس ppm |
5 . 30 |
76 . 4 |
90 . 5 |
48 . 7 |
|
منيزيم ppm |
1808 |
1911 |
1723 |
1885 |
|
فاكتور محاسبه هزينه جيره % |
100 |
33 . 88 |
05 . 67 |
05 . 61 |
جدول شماره 2:
|
|
جيره 1 شاهد |
جيره 2 |
جيره 3 |
جيره 4 |
|
وزن اوليه گوسفند kg |
73 . 19 |
83 . 18 |
70 . 19 |
43 . 18 |
|
وزن پاياني kg |
47 . 50 |
47 . 48 |
35 . 48 |
31 . 48 |
|
افزايش وزن روزانه g |
252 |
243 |
235 |
245 |
|
كنسانتره پلت شده مصرفي kg |
58 . 1 |
56 . 1 |
53 . 1 |
53 . 1 |
|
يونجه مصرفي kg |
47 . 0 |
47 . 0 |
47 . 0 |
47 . 0 |
|
كل جيره مصرفي روزانه kg |
05 . 2 |
03 . 2 |
00 . 2 |
00 . 2 |
|
راندمان تبديل غذا |
13 . 8 |
35 . 8 |
51 . 8 |
16 . 8 |
|
مدت آزمايش (روز) |
122 |
122 |
122 |
122 |
نتيجه :
از آناليز جيره ها مشخص مي شود كه با افزايش مقدار پس مانده هاي ظيور ميزان مينرالها افزايش مي يابد ، اما ميزان فيبر خام كاهش پيدا مي كند ، همچنين با وجود بالا رفتن ميزان مينرالها هزينه ها كاهش محسوسي دارد .
گوسفندان پروار شده با كنسانتره حاوي 25 % از پس مانده هاي (فضولات ) طيور ( جيره 4) ، تقريباً راندمان تبديل غذايي مساوي با گروه شاهد كه فاقد پس مانده ها طيور در كنسانتره گروه چهارم ، هزينه جيره بسيار كمتر از گروه شاهد مي گردد كنسانتره اثرات زيان واري ندارد و در معاينه گوشت پس زا ذبح تغيير نامطلوبي در كيفيت آن مشاهده نگرديد .
استفاده از پس مانده هاي طيور در جيره گاو و گوسفندان پرواري باعث كاهش هزينه توليد و كاهش سود تغذيه افراد و همچنين بهبود وضع اقتصادي كشورهاي مربوطه گردد .
از آنجا که اقلیم و شرایط آب و هوایی هر منطقه تأثیر بسزایی بر رشد و نمو و تولید گیاهان زراعی مختلف دارند ،به سادگی نمی توان دستورالعملی را که برای کشت و کار یک گیاه زراعی در یک منطقه تدوین شده است برای زراعت آن گیاه در منطقه ای دیگر به کار برد .علاوه بر این ،تنوع گیاهان زراعی و خصوصیات رشد و نموی و نیازمندی های متفاوتی که دارند ایجاب می کند ،کشاورزان با استفاده از تجارب کارشناسان و کاربرد توصیه های علمی و فنی سازمان های زیربط که تحقیقات زراعی در هر منطقه را عهده دار هستند ،مناسبترین نهاده ها و بهترین روش ها را در امر کشت وکار خود مورد استفاده قرار دهند .با این حال ، گیاهان زراعی مختلف دارای وجه اشتراک زیادی هستند که بر اساس این خصوصیات مشترک می توان بعضی تصمیم گیری های زراعی را در مورد کلیه اعضاء یک گروه به کار بست و به این ترتیب تسهیلاتی در برنامه ریزی عملیات تولید فراهم نمود . با توجه به اینکه گیاهان زراعی خصوصیات مختلفی دارند و برنامه تولید گاهی ممکن است چند هدفی باشد ، از این رو این گروه بندی ها مطلق نیستند و این احتمال وجود دارد که برخی محصولات زراعی در دو یا چند گروه مختلف جای گیرند .
نقش ویتامین A در سیستم ایمنی
نقش ویتامین C در سیستم ایمنی
نقش ویتامین E در سیستم ایمنی
|
اين مقاله در نظر دارد برنامه موجود خوراك دادن گوساله هاي شيري جوان را ارزيابي كند. يك دوره مناسب براي كه چرا و چه كار امروز انجام مي دهيم و چه انتخابي در‌آينده مي توانيم داشته باشيم. اظهار نظر گاوداران در مورد سئوال (( شما مي دانيد چرا ما شير به مقدار كافي به گوساله نمي دهيم؟ )) جالب است. ما هرگز گوساله ها را با مواد مغذي كافي براي حداكثر رشد تغذيه نمي كنيم. تغذيه گوساله ها با شير يا شير جانشين محدود انرژي و پروتئين كافي براي حداكثر رشد را تأمين نمي كند. |
عدم تامين آب كافي و يا تهيه آب بي كيفيت براي گاوهاي شيري باعث كاهش توليد و رشد آنها شده و بيماريهاي مختلفي را بوجود مي آورد .
تامين آب كافي و سالم ، فعاليت شكمبه را بهبود بخشيده ، مصرف خوراك را افزايش داده و در بهبود جذب مواد مغذي تاثير خواهد داشت .
همچنين آب احتياجات حجم خون بدن دام و بافت هاي آن را برآورده مي سازد .از آنجا كه 87% شير توليد و 80% خون را آب تشكيل مي دهد ، اهميت آن بيش از پيش روشن مي شود .
جدول استاندارد های اندازه گیری عملکرد تولید مثلی :
|
مورد |
میانگین |
مطلوب |
|
نرخ آبستنی (%) |
40-45 |
بالاتر از 50 |
|
تعداد تلقیح بازاء هر آبستنی |
2/2-8/1 |
کمتر از 7/1 |
|
فاصله زایش (ماه) |
15-5/13 |
13-12 |
|
گوساله های تولید ی(%) |
80-70 |
بالاتر از 90 |
|
روزهای باز |
130 |
105 یا کمتر |
نسبت های معمول مواد معدنی در جیره های غذایی برای جلوگیری از ایجاد عدم تعادل:
|
روی به مس: 4/1 |
آهن به مس :1 /40 |
|
پتاسیم به منیزیوم: 1/( 5/4) |
روی به منگنز : 1/1 |
|
مس به مولیبدن : 1/6 |
پتاسیم به سدیم : 1/3 |
|
ازت به گوگرد: 1/10 |
کلسیم به فسفر : (5/1)/1 |
جدول متوسط روزهای آبستنی 5 نژاد مهم گاو شیری
|
آیر شایر |
279 روز |
|
براون سویس |
290 روز |
|
گرنزی |
283 روز |
|
هلشتاین |
279 روز |
|
جرزی |
279 روز |
جدول راهنمای استاندارد مصرف ماده خشک روزانه در گاوهای شیری (برحسب پوند)
|
هفته پس از زایش |
شکم اول |
شکم دوم و بالاتر |
|
1 |
31 |
35 |
|
2 |
35 |
42 |
|
3 |
37 |
46 |
|
4 |
40 |
48 |
|
5 |
42 |
53 |
جدول راهنمایی تعداد تلیسه های جایگزین در گله
|
اندازه گله (مجموع گاوهای بالغ ٬خشک و دوشا |
75 |
100 |
250 |
400 |
800 | |
|
گوساله های 0تا 2 ماهه |
6 |
8 |
20 |
32 |
64 | |
|
تلیسه های |
3 تا 5 ماهه |
9 |
12 |
31 |
48 |
96 |
|
6تا 8 ماهه |
10 |
12 |
31 |
48 |
96 | |
|
9 تا 12 ماهه |
13 |
18 |
43 |
72 |
144 | |
|
13 تا 15 ماهه |
9 |
12 |
30 |
48 |
96 | |
|
16 تا 24 ماهه |
28 |
38 |
95 |
152 |
304 | |
|
مجموع جایگزین شونده ها |
75 |
100 |
250 |
400 |
800 | |
اوره یک ترکیب شیمیایی مصنوعی است که دارای سطوح بالای ازت میباشد که به صورت طبیعی وجود ندارد .
برای توضیحات بیشتر درباره اوره به «ادامه مطلب » بروید .
نظر شما باعث پیشرفت سایت است.
راههای مختلفی وجود دارد که ورم پستان از طریق آنها اقتصاد کل گله را تحت تأثیر قرار دهد.
ورم پستان تحت بالینی می تواند باعث کاهش تولید شیر شود.
کاهش کیفیت شیر بخاطر ورم پستان می تواند منجر به کاهش پول حاصل از شیر شود.
ورم پستان یکی از 3 دلیل اصلی حذف گاوها در گله می باشد.
ورم پستان می تواند باعث ضعف تولید مثلی شود.
سایر هزینه های اقتصادی شامل دور ریختن شیر ، هزینه های درمان و زمینه سازی برای سایر بیماریها می باشد.
(نكته: قيمتها بر اساس هر دلار: 9130 ريال و هر يورو : 10930 ريال تبديل شده است) .
جزئیات بیشتر در ادامه مطلب
سطح درآمد یک واحد گاوداری بستگی به میزان تولید و هزینه های آن دارد که از این میان خوراک مصرفی با حدود 65-60 درصد بیشترین نسبت هزینه هارا به خود اختصاص می دهد. بنابراین هر چقدر گاوهایی با ظرفیت های تولیدی بیشتری نگهداری شده و زمینه ی بروز توانایی های آنها نیز مساعد گردیده و هزینه های غذایی کاهش یابد حرفه ی گاوداری از سود آوری بیشتری برخوردار خواهد بود . مدیران موفق واحد های تولید دامی با عجین نمودن هنر و تجربه ی گذشتگان با علوم پیشرفته ی تغذیه ای امروزی كه آمیزه ای جالب توجهی را تحت عنوان مدیریت تغذیه ای به وجود آورده اند که با کاربرد علمی این برنامه ها در مزارع دامپروری و با سود آورنمودن این بخش تولیدی برای سرمایه گذاران این واحد ها كه زمینه ی مطمئنی در رابطه با تضمین اقتصادی فعالیتشان فراهم می آورند . مدیران مذبور عمده علت موفقیتشان را علم وعلاقه به زمینه ی مورد فعالیت و تحت نظر گرفتن نکات ریزی می دانند که اگر چه ساده و عملی هستند ولی اغلب از دید افراد پنهان مانده و یا به مورد اجراگذاشته نمی شوند .
توضیحات بیشتر در «ادامه مطلب» است .
کنترل تنفس
خشک کردن گوساله
ضدعفونی بند ناف
خوراندن آغوز
تغذیه گوساله های شیرخوار
خوراك آغازين
از بین بردن شاخ
قطع سرپستانکهای اضافی
جلوگیری از عادت مکیدن
جایگاه گوساله
برای جزئیات مطالب فوق به « ادامه مطلب » بروید .
نژاد شورت هورن
این نژاد دورهام نیز نامیده می شود
محل پیدایش: انگلستان؛ از لحاظ دامپروری فوق العاده قابل توجه است.
خصوصیات ظاهری:
شورت هورن ، قرمز ابرش یا سفید است .ابرش به معنی حضور همزمان دو رنگ در کنار هم است و بر اثر ژنهای عامل رنگ قرمز ورنگ سفید بوجود میاید * پوست بدون رنگ دانه است.
همان طور که از نام این نژاد بر می آید شاخ کوتاه و حتی در برخی گونه ها بدون شاخ می باشد.
وزن متوسط:
نر 700-900 کیلوگرم
ماده 500- 600 کیلوگرم
نژاد گوشتی:
شورت هورن گوشتی
شاروله
هرفورد
آبردین آنگوس
لیموزین - چیانتا
گالووای
سیمنتال
برهمن
برانگوس
ماری گری
درات مستر
نژاد شیری :
هلشتاین
جرزی
گرنزی
براون سوئیس
آیر شایر
|
تغذیه و مدیریت گاو خشک |
|
تغذیه و مدیریت گاو خشک مقدمه برای موفقیت در امر پرورش گاو شیری ، پرورش دهنده بایستی بر اجرای تمامی جنبه های مدیریتی تسلط یابد 0 از آنجاییکه تصمیمات اتخاذ شده در این دوره اثرات زیادی بر تولید شیر وسلامتی دام در دوره شیردهی بعدی دارد 0 پس در این دوره تغذیه و مدیریت دام به نحو صحیح اهمیت دارد 0 برنامه مدیریت گاو خشک بایستی در جهت دستیابی به اهداف ذیل طراحی شود: تغذیه صحیح گوساله در حال رشد، نگه داشتن وضعیت بدنی در شرایط مناسب ، آماده سازی غده پستان برای دوره شیردهی ، آماده نمودن دستگاه گوارش برای دوره شیردهی بعدی و به حداقل رساندن بیماریهای گوارشی متابولیکی و عفونی در دام 0 این مطلب در ذهن سپرده شود که در هنگام تنظیم اهداف برای گاو شیری خشک استفاده از یک روش تنها برای تمامی گاوهای شیری مناسب نیست 0 بایستی مدیران با استفاده از مهارت و تجربه به نحو مناسبی برنامه کلی را تنظیم نمایند0 در هنگام تهیه و تنظیم برنامه های مدیریتی مربوط به گاو خشک بایستی عواملی از قبیل تولید شیر درگذشته ، وضعیت بدنی دام در دوره خشکی ، تاریخچه سلامتی دام در گذشته و سن دام را در نظر گرفت 0 اهداف دوره خشکی در دام : هدف از دوره خشکی ایجاد فرصتی برای پستان جهت تولید مجدد بافت ترشحی و امکان بهبودی دستگاه گوارش ازتنشهای ناشی از مصرف مقادیر زیادی از خوراک می باشد 0 تحقیقات، درستی اهمیت دوره خشکی را که شامل استفاده از دو مرحله یکسان می باشد را نشان داد0 اولین مرحله از دوره خشکی پیوستگی تولید شیر در طی اولین دوره شیردهی می باشد 0 گاوهایی که به طور پیوسته دوشیده شدند تولید شیر آنها در اوج تولید شیر در دومین و سومین دوره شیردهی با تولید شیر در اوج تولید در اولین دوره شیردهی یکسان بود 0 گاوهایی که دوره خشکی آنها 60 روز است از لحاظ تولید در اوج تولید شیردهی در دومین دوره شیردهی در حدود 5/4 کیلو بیشتر تولید کردند 0 75 درصد از گاوها به طور مداوم و متوسط دوشیده شدند همانطوریکه آنها در دومین دوره شیردهی مقدار شیر بیشتری تولید نمودند و 62 در صد از گاوها که تولید بیشتری داشتند آنهایی بودند که یک دوره خشکی 60 روزه داشتند 0 در پایان سومین دوره شیردهی تمامی گاوها برای مدت 60 روز خشک شدند 0 آن دسته از گاوها که بدون سپری نمودن دوره خشکی ، شیر تولید می کردند بهبود یافت و تولید آنها در طی دوره شیردهی چهارم نسبت به آنهاییکه در بین هردوره به مدت 6 روز خشک می شدند شیر بیشتری تولید نمودند طول دوره خشکی هدف از دوره خشکی بدست آوردن توازن بین سود ناشی از تولید نفع ناشی از به درازا کشیدن دوره شیردهی بدون هیچگونه کاهش در تولید و سودهی در دوره شیردهی می باشد و اینها نتایج روزهای کم دوره خشکی می باشد 0 طول مطلوب دوره خشکی از یک گاو به گاو دیگر متفاوت است 0 توصیه کلی در مورد طول دوره خشکی 45 تا 60 روزه می باشد که این مدت با بیشترین تولید همراه است 0 چنانچه طول دوره خشکی از 45 روز کمتر و یابیشتر باشد این حالت موجب کاهش در دوره شیردهی بعدی می شود 0 کمی طول دوره خشکی امکان بهبود مناسب پستان را بوجود نمی آورد و زیادی طول دوره خشکی منجر به چاقی گاوهای خشک می شود 0 نتیجه کلی در هردو حالت کاهش تولید شیر در دوره شیردهی می باشد 0 در هنگامیکه طول دوره خشکی کمتر از 45 یا بیشتر از 60 روز باشد خسارت اقتصادی در تولید به ازای هر گاو 3 دلار می باشد 0 هدف عملی از دوره خشکی این است که به احتمال 70 تا 80 در صد طول دوره خشکی را به 40 تا 70 درصد برساند 0 خشک نمودن گاوها روش توصیه شده برای خشک نمودن گاوها قطع ناگهانی دوشش می باشد 0 در این حالت نبایستی برای مدت زمان متعددی گاوها را بطور کامل دوشید یا آنکه در زمانهای دیگر بصورت جزئی تا خشکی کامل دوشیده شوند 0 این عمل بطور واقعی مراحل خشک نمودن گاوها را به تاخیر خواهد انداخت و ممکن است شیوع عارضه ورم پستان را افزایش دهد 0 فشار شیر موجود در پستان در خشک نمودن گاو کمک می کند 0 در صورتیکه یک گاو روزانه بیش از 18 کیلو شیر تولید می کند ، ممکن است لازم باشد مدتی قبل از خشک شدن ، مقدار مصرف خوراک این گاو کاهش یابد کاهش مصرف خوراک به میزان 50 تا 70 درصد بطور موثری مقدار ارائه مواد مغذی رابه پستان کاهش می دهد و باعث کاهش تولید شیر می شود 0 پیشگیری و درمان ورم پستان گاوها در دومرحله که شامل اولین هفته از خشکی و یک هفته قبل از زایمان می باشد برای ابتلا به عفونتهای درون پستانی آمادگی دارند 0 تحقیقات نشان داده است که 40% از تمامی مشکلات عفونی از دوره خشکی سرچشمه می گیرد ضمن اینکه درمان تمامی غدد پستانی را با یک محصول مناسب در دوره خشکی توصیه می کنند0 بایستی بعد از درمان نیز مایع ضد عفونی پستانها را مورد استفاده قرار داد و بایستی دامها را بطور روزانه یا هفتگی یا از زمانی که غده پستانی دچار مشکل شده و تولید شیر انجام نمی گیرد ، مورد بررسی قرارگیرد 0 گاوهایی که در طی دوره خشکی دارای پستانی سخت و متورم هستند به درمان بیشتری نیاز دارند 0 در حقیقت جهت جلوگیری از بروز عفونتهای جدید درمان گاوهای خشک بهترین فرصت را برای معالجه حالت تحت بالینی ورم پستان بوجود می آورد0 درمان گاو خشک در از بین بردن عوامل بیماریهای مسری همانند استرپتوکوکوس اگالاکتیا و استافیلو کوکوس ائوریوس موثر می باشد 0 با این حال بسیاری از محصولات مربوط به درمان گاو خشک بطور قابل قبولی بر علیه بیماریهای محیطی و استرپتوکوکوسی موثر هستند و ممکن است آنها برعلیه باکتری کلی فرم همانند اشرشیا کلی موثر نباشند 0 ایجاد یک محیط تمیز و خشک برای گاوها بهترین عامل برای حفاظت دام در برابر عوامل بیماری زای محیطی در دوره خشکی می باشد 0 وضعیت بدنی مناسب درطی دوره خشکی بایستی وضعیت بدنی گاو شیری درحد مناسبی باشد 0 شرایط بدنی گاو در هنگام نزدیک شدن به دوره خشکی بهترین شاخص برای مدیریت گاو از دوره انتقال به گروه گاوهای غیر شیرده می باشد 0 در دوره خشکی گاوها بایستی نمره وضعیت بدنی 5/3 را داشته باشند مبنای عمل ( خیلی لاغر) تا 5 ( خیلی چاق ) می باشد ، گاوهای لاغر را بایستی جهت ذخیره مواد مغذی در بدن و ساخت برخی از ذخائر بدن به اندازه کافی تغذیه نمود 0 بطور مطلوب گاوهای موجود در دوره خشکی نبایستی نمره بدنی بیش از 25/0 تا 5/0 را بدست آورند ، گاوهای شیرده نسبت به گاوهای خشک برای کسب وضعیت بدنی مناسب به میزان 25/0 بیشتر از انرژی استفاده می کنند0 بنابراین درصورت نیاز به اضافه وزن بهترین زمان برای این عمل اواخر دوره شیردهی می باشد 0 گاوهای خشک چاق نسبت به گاوهای خشک با وضعیت بدنی مناسب استعداد بیشتری برای ابتلا به جابجایی شیردان ، خیز پستان ، کتوز و دیگر مشکلات مربوط به سلامتی می باشد 0 گاوهایی که نمره وضعیت بدنی بالایی دارند و به دوره خشکی وارد می شوند را نبایستی بطور متناوب در معرض استفاده از یک جیره قرارداد 0 تحقیقات نشان داده است ، تغذیه گاوهای خشک برای کاهش وزن منجر به ایجادکبد چرب ، کتوز ودیگر عوارض می شود 0 نمره وضعیت بدنی در گاوهای شیری خشک بهترین ابزار برای مدیریت موثر در گله و کاهش شیوع ناراحتیهای متابولیکی در هنگام زایمان است |
اهمیت و نقش رکوردگیری
|
مرکز اصلاح نژاد امور دام |
۱۴ آبان ۱۳۹۰ |
اندازه گیری دقیق و مرتب صفات مورد نظر به منظور برآورد توان تولیدی گاوهای شیری را رکوردگیری گویند که مهمترین این صفات شیر، چربی، پروتئین، تیپ، تولیدمثل و طول عمر اقتصادی می باشد.
رکوردگیری از ضروریات اصلاح نژاد گاو بوده و با ادامه و پیگیری آن می توان تولیدات گاو را افزایش داد.
اهمیت رکوردگیری و نقش آن در مدیریت گاوهای شیری و اقتصاد گله را میتوان به شرح زیر مورد بررسی قرار داد.
1- کنترل تغذیه دام ها
اطلاعات حاصل از رکوردگیری منظم، تغییرات تولیدی هر گله و گاو را نشان داده و این اطلاعات به مرکز رکوردگیری منعکس می گردد. بدیهی است که متخصصین تغذیه بر اساس آن، گاوها را دسته بندی و برای هر گروه متناسب با تولید و با توجه به مواد خوراکی موجود و همچنین قیمت نهاده ها، جیره مطلوب و اقتصادی را به گاودار توصیه می نمایند.
این واقعیتی است که در اکثر دامداریهای کشور اصول تغذیه به علت عدم آگاهی برخی از دامداران از وضعیت گاوها و کیفیت مواد خوراکی و نیز عدم آشنایی آنها با علم تغذیه و جیره نویسی رعایت نمی گردد و در حقیقت بیش از نیاز گاوها به آنها خوراک داده میشود که در این صورت خوراک اضافی مصرف شده از نظر اقتصادی به نفع دامدار نبوده و در سطح وسیع رقم قابل ملاحظه ای اتلاف خوراک بوجود خواهد آمد به عنوان مثال چنانچه هر گاو تنها ٥% بیش از حد احتیاجات خود خوراک دریافت کند تنها در سطح استان تهران که حدود ٨٠٠٠٠ راس گاو شیری دارد به احتساب اینکه مواد خوراکی مورد نیاز روزانه هر راس بطور متوسط ١٥ کیلوگرم میباشد، ٧٥ /0کیلوگرم به ازای هر رأس ماده خوراکی بیش از حد نیاز مصرف خواهد شد که در مجموع روزانه ٦٠٠٠٠ کیلوگرم و سالیانه ٢١٩٠٠٠٠٠ یعنی حدود بیست و دو هزار تن مواد خوراکی ضایع خواهد شد که این موضوع علاوه بر این که بطور غیر مستقیم باعث زیان اقتصادی می گردد سبب چاق شدن گاو بروز اختلالات تولید مثلی نیز خواهد شد و عکس این حالت به علت عدم دریافت غذای کافی شیر گاوها افت نموده و در این صورت چنانچه هر گاو در صورت عدم دریافت غذای 5/0 کیلوگرم افت شیر داشته باشد تنها در استان تهران ٤٠٠٠٠ کیلوگرم و سالیانه ١٤٦٠٠٠٠٠ کیلوگرم کاهش تولید شیر خواهد بود. در همین رابطه نیز علاوه بر این اینکه کاهش تولید شیر بطور مستقیم باعث زیان اقتصادی دامدار می گردد، از طرف دیگر با از بین رفتن بنیه و شادابی گاوها خسارات اقتصادی بر تولیدمثل و دورۀ شیرواری بعدی متصور است.
همچنین با استفاده ازعلم تغذیه براساس جدیدترین دستاورد های علمی، گاوداران ازمواد خوراکی ارزان قیمت مثل کاه، ملاس و ... می تواند پس از غنی سازی در جیره غذایی دام های خود وارد نمایند.
2- نقش رکورد در حذف گاوهای کم بهره و انتخاب گاوهای پربهره
براساس اطلاعات جمع آوری شده و تجزیه وتحلیل داده ها در هر زمان گاوهای کم بهره و پر بهره شناسایی شده و دامدار را در بالا بردن میانگین تولید گله و در نهایت میانگین کلی کشور ادامه و گسترش می یابد همچنین به موازات پیشرفت میانگین تولید گله، گاودار در هر نسل برای جایگزینی گاوهای گله، بهترین تلیسه ها را بر اساس نتایج حاصل از آمار و اطلاعات رکوردگیری، انتخاب و جایگزینی می نماید بطوریکه با ادامه و پیگیری رکوردگیری و کوشش در جهت مرتفع نمودن مشکلات و پیاده نمودن اصول صحیح، نژاد، تغذیه ومدیریت و…سیرصعودی میانگین گله و میانگین گله کلی کشور ادامه خواهد یافت و به موازات بالارفتن میانگین تولید در واحد دام به منظور رفع بخشی ازمشکلات کمبود غذایی، تعداد دام را به تدریج می توان کاهش داد بدون اینکه تولید کاهش یابد.
3-نقش رکورد گیری در برنامه های اصلاح نژادی کشور
باتوجه به اینکه در اصلاح نژاد گاوهای شیری گاونر به علت توانایی بیشتر، از اهمیت زیادی برخوردار است لذا انتخاب گاو نر با ظرفیت ژنتیکی بالا به اطلاعات وسیع، دقیق، وقابل اطمینان از نظر علمی نیاز دارد زیرا دقیق ترین وعملی ترین روش انتخاب گاونر براساس آزمون نتاج استوار است یعنی دختران گاوهای نر باید از نظر تولید مورد بررسی قرار گیرند نظر به اینکه آزمون نتاج براساس اطلاعات حاصل از رکورد تعداد زیادی از دختران گاوهای نر صورت می گیرد گسترش امر رکوردگیری نیز دراینجا روشن می گردد.
تا زمانی که رکوردگیری به روش صحیح وعلمی و در سطح گسترده انجام نگیرد پیاده کردن طرح آزمون نتایج امکان پذیر نبوده و باطبع واردات اسپرم از خارج نیز ادامه خواهد داشت که خود مبلغ قابل ملاحظه ای ارز از کشور را خارج می نماید، به ویژه اینکه در سالهای آینده افزایش تقاضا برای اسپرم ممتاز فزونی خواهدیافت.
بنابراین در ارتباط با طرح آزمون نتاج به منظور بدست آوردن گاوهای نر مولد اسپرم ممتاز نیاز مبرم به گسترش طرح رکوردگیری شیر می باشد.
علاوه بر این مقایسۀ تولید گله های مختلف و محاسبه تولیدات خام، استاندارد شده و میانگین های سالیانه در کل به منظور برآورد معیارهای ژنتیکی مانند وراثت پذیریHERITABILITY تکرار پذیری (reptability) و انواع همبستگی های بین صفات و همچنین مقایسۀ ارزش اصلاحی گاوها در گله های مختلف و انتخاب گاوها بر اساس ارزش اصلاحی حاصله و نیز برآورد ارزش اصلاحی گاوهای نر جوان با استفاده از رکورد دختران فامیل، انجام جفتگیری های تنظیم شده باتوجه به ارزش اصلاحی بهترین گاوهای نر و بهترین گاوهای از نظر صفات مورد نظر صفات و نهایتا" کمک در برنامه انتقال جنین با شناخت بهترین گاوهای دهنده از مهمترین کاربردهای رکوردگیری در برنامه های اصلاح نژاد دام درکشور است.
4- نقش رکوردگیری در بهبود تولیدمثل و کاهش فاصلۀ گوساله زایی
یکی از عوامل لازم برای تولید شیر زایش میباشد زیرا که هر دوره شیرواری همزمان با یک عمل زایمان شروع می شود و در واقع با زیاد شدن تعداد زایمانهای یک گاو، تعداد دورههای شیرواری به طبع تولید کل شیر نیز افزایش می یابد از طرف دیگر نیز با هر زایمان یک راس گوساله تولید میگردد که یکی دیگر از منابع درآمد گاودار است، با کنترل مدیریت تولیدمثل و راهنمایی و ارشاد دامدار میتوان دو زایش را به حد طبیعی رسانده و به این ترتیب مقدار شیر و چربی و تعداد گوساله بیشتری از هر گاو در طول دوران زندگی آن بدست آورد.
در رکوردگیری علاوه بررکوردگیری شیر اطلاعات مربوط به تولیدمثل انفرادی گاوها (زایش، فحلی، تاریخ، باروریی و نوع اسپرم، کنترل آبستنی، خشکی، فاصله دو زایش) جمع آوری گردیده و براساس اطلاعات حاصله زمان هریک از مراحل فوق پیش بینی شده و جهت کنترل و مراقب در هر دوره توصیه های لازم برای هر کدام از گاوها به گاودار داده می شود و نیز ضعف و اشکالات تولید مثلی به گاودار گوشزد و وی را در جهت بهبود بخشی تولید مثل و کاهش فاصله گوساله زایی راهنمایی و ارشاد می نمایند.
5- کنترل ورم پستان
از آنجائیکه اندام تولید شیر پستان گاو می باشد لذا مراقبت از پستان از نظر آلودگی و ورم پستان از مهم ترین کارهای یک گاودار می باشد برای کنترل ورم پستان و آلودگی ها، نمونه شیر گاو (که برای تعیین درصد چربی به آزمایشگاه رکورد ارسال می گردد) از نظر باکتریولوژی آزمایش و در صورت بروز هرگونه علائم غیر طبیعی توصیه های لازم به گاودار داده می شود .
بررسی وضعیت پستان گاو از لحاظ اورام پستانی، امروزه توسط دستگاههای پیشرفته الکترونیکی (cellcount) در سریع ترین زمان مشخص و به دامدار ابلاغ می گردد .
دستگاه مذکور با شمارش تعداد سلول های سوماتیک(اکثرا گلبولهای سفید) در هر میلی لیتر شیر وضعیت گاو از نظر آلودگی به ورم پستان را مشخص می نماید.
بنابراین اگر تعداد سلول ها از حدود معین بیشتر گردد احتمال آلودگی گاو به ورم پستان بیشتر میشود.
میانگین تعداد سلولهای برای ابتلاء به ورم پستان در کشورهای مختلف متفاوت است ولی معمولا در صورتیکه تعداد سلولهای در هر میلی لیتر شیر فراتر از دویست هزار باشد احتمال شروع ورم پستان در گله نیز افزایش می یابد لذا با استفاده از اینگونه وسایل میتوان تعداد سلول های موجود در هر کاریته را شمرده و در صورت افزایش آنها اقدامات لازم به منظور کنترل و کاهش ورم پستان را شروع نمود (معمولادر کانادا گلبول های بیش از ٥٠٠ هزار در هر میلی لیتر شیر را مبتلا به ورم پستان اعلام می نمایند).
6-استفاده دستگاهای تحقیقاتی از اطلاعات رکورد
رکوردگیری شیر مقیاس وسیعی از اطلاعات مربوط به گاوهای شیری در زمینه های تغذیه، تولیدمثل، مدیریت و… را به صورت منظم و دقیق و علمی قابل اطمینان در اختیار مراجع تحقیقاتی اعم از دانشگاه یا سایر دستگاههای تحقیقاتی می تواند قرار دهد .
7- استفاده آموزش وترویج از اطلاعات رکورد
یافته های جدید علمی از مطالعه مستمر اطلاعات در اختیار دستگاهای ترویجی قرار گرفته و از طریق آنها در سطح وسیع به گاوداران منتقل می گردد و از طرف دیگر نیازها و مشکلات گاوداران ازطریق این دستگاهها به مرکز رکوردگیری و مراکز تحقیقاتی ذیربط منعکس می گردد، که این مشکلات مجددا مورد بررسی قرار گرفته و تو صیه های لازم به گاوداران بر می گردد.
به طور خلاصه با اجرای رکوردگیری در زمینه های زیر بهبود حاصل خواهد شد.
1-کاهش فاصله گوساله زایی و رسیدن به حد استاندارد و مطلوب
2-صرفه جویی در مصرف مواد خوراکی و بهبود مدیریت
3-افزایش تولید شیر و چربی و مواد جامد شیر
4-کنترل و کاهش ورم پستانی
5-افزایش آگاهی دامداران و آشنا شدن با روش های جدید پرورش و نگهداری گاو
6-تأمین بخشی از منابع اطلاعاتی دستگاههای تحقیقاتی و ترویجی
7-تأمین اطلاعات مورد نیاز در برنامه های اصلاح نژاد گاو
به منظور برآورد تولید دامها مقدار تولید روزانه ) شیر ومحتویات آن( را اندازه گیری و نهایتاً مجموع تولید هر دوره شیردهی مشخص می گردد. بدیهی است که در طی سالیان متوالی و با استفاده از رکورد دوره های مختلف شیردهی توان تولید در طول عمر اقتصادی دام مورد بررسی و ارزیابی قرار میگیرد.
برای اینکه برآورد تولید گاوها تخمین درستی از میزان واقعی باشد، مأمورینی از طرف مراکز رسمی (واحدهای رکوردگیری امور دام استانها و تعاونیها) به گاوداریها اعزام شده تا عملیات رکوردگیری را انجام دهند.
مدت رکوردگیری ٢۴ ساعت بوده و در دو روز متوالی از وعده بعد از ظهر شروع و تا صبح روز بعد ادامه می یابد.
اطلاعات مورد نیاز برای شروع رکوردگیری:
برای انجام عملیات رکوردگیری در هر واحد دامداری نیاز به اطلاعات زیر است :
– نام گاو
- شماره گاو ( شماره فلزی یا پلاستیکی گوش یا کپل)
- شماره ثبت گاو
- تاریخ تولد
- نام پدر و شماره ثبت آن
- نام مادر و شماره ثبت آن
- نژاد
- نام دامداری و آد آن
- دورۀ شیردهی
- سن گاو
- تاریخ زایش
- تاریخ خشکی
- دفعات تلقیح یا جفتگیری
- تاریخ تلقیح منجر به آبستنی و شماره اسپرم ( گاو نر)در تلقیح اخیر
- شماره گوساله، تک قلو یا دوقلو بودن آن، جنس گوساله، نقص ژنتیکی (اگر داشته باشد) تلفات
لازم به ذکر است که تمام اطلاعات مربوطه در فرم های مخصوص رکوردگیری شامل فرمهای مزرعه و انفرادی وارد شده و پس از تکمیل به واحد کامپیوتر ارسال می گردد
قوانین و مقررات رکوردگیری
1-درخواست گاودار، تعاونی گاوداران و یا اتحادیه های گاوداری از مراکز اصلاح نژاد هر استان (از واحدهای رکوردگیری)، مبنی بر انجام رکوردگیری و انعکاس درخواست گاوداران به مرکز اصلاح نژاد دام
2-بررسی درخواست و بازدید از امکانات گاوداری طبق دستورالعمل اجرایی (شیردوشی، بهداشت، شماره خوانای گاو، تاسیسات و ...) توسط کارشناسان واحدهای رکورد و ثبت مشخصات استانها و مرکز اصلاح نژاد دام.
3-انعقاد قرارداد مراکز استانها به نمایندگی از طرف مرکز اصلاح نژاد دام با گاودار، اتحادیه ویا تعاونی گاوداران در صورت حائز شرایط بودن گاوداری
4-ثبت گله و تهیه لیست تطبیقی گاوهای ثبت شده توسط واحدهای ثبت مشخصات و ارائه آن به گروههای رکوردگیری جهت شروع عملیات رکورد
5-قرار گرفتن گاوداری در برنامه جدول تنظیمی رکوردگیری و مشخص نمودن گاوهای که حداکثر ٧۵ روز از زایش آن گذشته باشد (برای شروع اولین رکوردگیری رسمی )
6-شروع عملیات ماهیانه رکوردگیری بر اساس برنامه جداول رکورد
7-کلیه گاوهای شیرده و تلیسه های که زایش نموده اند و حتی گاوهائیکه که در انتقال جنین گیرنده و یا دهنده هستند باید تحت پوشش برنامه رکوردگیری قرار گیرند.
8-تکمیل فرمها و اطلاعات مورد نیاز (مزرعه، زایش، خشکی و تلقیح و ...)
9- حداقل فاصله زمانی برای برداشتن نمونه شیر پس از زایش برای تعیین درصد چربی ٣ برای تعیین پروتئین ٩ روز میباشد.
10 - فاصله زمان بین دو تست متوالی حداقل ٢۶ و حداکثر ٣۵ روز میگردد.
10 - هر گله حداقل ١٠ بار در سال رکوردگیری گردد.
12- اگر گاوی در طول دوره شیردهی سقط کند آن دوره ادامه یافته ولی اگر سقط در زمان خشکی باشد روز بعد از سقط اولین روز دوره جدید شیرواری محسوب میگردد
روشهای مختلف انجام رکوردگیری شیر:
الف- روش دستی
ب- روش استفاده از شیردوشهای یک یا دو واحدی سیار
ج- روش میلکومتر
د- روش سیستمهای جاردار
الف- روش دستی
این روش بیشتر در مناطقی که بوسیله دست گاوها را می دوشند مورد استفاده قرار میگیرد در این روش شیر دوشیده شده وزن شده و پس از یادداشت کردن وزن دقیق، آن را بوسیله همزن کاملاٌ مخلوط کرده تا چربی در آن یکنواخت شود. سپس مقداری از شیر را در شیشه های نمونه برداری ریخته و برای آنالیز به آزمایشگاه ارسال می گردد.
ب- روش استفاده از شیردوشهای سیار
معمولاٌ در این روش شیر بوسیله دستگاه دوشیده شده و در داخل مخزن آن جمع می گردد. بعضی از این مخازن مدرج بوده و میتوان وزن را از روی ظرف حاوی شیر مشخص نمود و بعضی دیگر مدرج نیستند و برای این کار لازم است پس از دوشیدن گاو، شیر حاصله را توزین نمود.
ج- روش میلکو متر
در سیستمهای شیردوشی خطی، شیر به صورت مستقیم به سردکن منتقل می شود. در این شیردوشها لازم است برای رکوردگیری از دستگاه میلکومتر استفاده شود. میلکومتر باید بین شیر خروجی از خرچنگی و لوله انتقال شیر به سردکن قرار گیرد. در این حالت شیر در هنگام دوشیده شدن به نسبت معینی داخل میلکومتر شده و بقیه مستقیماٌ به سردکن می ریزد. با توجه به ستون مدرج میلکومتر مقدار شیر تولیدی مشخص می گردد. در میلکومترها امکان نمونه گیری از شیر نیز وجود دارد.
د- سیستمهای جاردار
این شیردوشها بسیار متنوع بوده و توسط شرکتهای مختلف در مدلهای مختلف ساخته می شوند. رکوردگیری در این روش به دلیل مدرج بودن جارهابه راحتی انجام می شود زیرا هر شیشه جاردار مخصوص یک گاو بوده و شیر دوشیده شده در داخل این شیشه ها جمع می شود. در این سیستم نمونه برداری از شیر نیز به سادگی امکان پذیر است
پرورش گاو
مقدمه :
پرورش گاو از دیر باز در ایران مورد توجه مردم بوده است . این توجه بیشتر بخاطر بهره داری چند جانبه از این حیوان مفید می باشد. گر چه با گذشت زمان نوع بهره برداری انسان از این حیوان تغییر کرده ولی این مساله از اهمیت این حیوان نکاسته است بلکه با بهره برداری از علوم و تکنولوژی مدرن اهمیت پرورش این حیوان به مراتب افزایش یافته است . در کشور ما در حال حاضر پرورش گاو به دو صورت صنعتی و سنتی انجام می گیرد گر چه عوامل مختلفی از قبیل افزایش جمعیت ،مهاجرت های بالا ،افزایش اطلاعات در زمینه دامپروری و....موجب گسترش گاو داریهای صنعتی شده است اما در بسیاری از مناطق کشور هنوز شاهد روشهای قدیمی و سنتی در پرورش این حیوان هستیم.
پرورش سنتی:
پرورش سنتی اصولا به روشی از نگهداری دام اطلاق می شود که متکی بر تجارب قدیمی و ابتدایی بوده و از استانداردهای علمی و نوین بهره ای نمی برد.دراینگونه دامداری ها به دلیل عدم آشنایی دامداران باشیوهای علمی و تجربه شده در زمینه بهداشت، تغذیه، اصلاح نژادو مدیریت باعث شده که آنها نتوانند از امکانات بالقوه خود و جامعه استفاده کنند
صفات اقتصادی پرورش گاو
مهمترین صفات اقتصادی در پرورش گاو عبارتند از : تولید شیر(میزان تولید ، درصد چربی و درصد پروتئین) گوشت ( ارزش لاشه ،کیفیت پروار بندی ) پوست ،شاخ و سم
تولید شیر یکی از صفات بسیار مهم در پرورش گاو می باشد. آگاهی از میزان تولید شیر و نسبت اجزاء تشکیل دهنده آن به دامپرور کمک می کند تادر مورد برنامه های اصلاحی ، تغذیه ، فروش یا نگهداری گاوها تصمیمات لازم را اتخاذ نماید.
در حال حاظر در دنیا مقدار تولید شیر را با در نظر گرفتن سه عامل استاندارد می نمایند که عبارتند از :
• روزهای شیر دوشی
• تعداد دفعات شیر دوشی روزانه
• سن گاو در زمان زایش.
همانطور که به تدریج یک گاوبالغ می شود میزان شیر نیز افزایش پیدا می کند تا به حداکثرخودرسن 5 تا 7 سالگی می رسد و از آن به بعد رو به کاهش می گذارد.
درمورد تولید گوشت نیز از نظر ترکیب لاشه اختلافات زیادی بین نژادهای مختلف وجود دارد بخصوص از نظر نسبت گوشت به استخوان.
ارزیابی گاوهای شیری:
از دو نظر گاوهای شیری مورد بررسی قرار می گیرند:
1- از نظر ظاهری
1- ظرفیت ژنتیکی دام ( تولید شیر)
مشخصات ظاهری گاوهای شیری:
در ارزیابی مشخصات ظاهری گاو شیری، فاکتور های زیر مورد توجه قرار می گیرد:
- الف) شکل عمومی بدن
- ب) ظرافت بدن
- ج) ظرفیت و وضعیت پستان
الف - شکل عمومی بدن :
گاو شیری خوب دارای مشخصات عمومی زیر است :
- لگن پهن
- کمر کشیده و راست
- سر ظریف
- گردن کشیده
- شانه ای دراز و باریک
- قد بلند
- همچنین برآمدگی های استخوانی درگاو شیری خوب برجسته است و این امر نشانه شیرواری اوست.
ب ) ظرافت بدن :
از نظر ظرافت بدن فاکتورهای زیر مد نظر می باشند:
- نرم و چین دار بودن پوست
- ظریف بودن اسکلت
- براق ، کوتاه و نرم بودن موها
معمولا برای پي بردن به ظرافت بدن گاو شیری نسبت دور قلم به دور سینه راارزیابی می کنند که در نژاد شیری خوب این نسبت1 به 10 است .
ج- ظرفیت و وضعیت پستان:
از دیگر فاکتورهای انتخاب یک گاو شیری وضعیت پستان آ ن است . پستان عضو اصلی در تولیدشیراست و معمولا به دوصورت اسفنجی و گوشتی وجود دارد. پستان با بافت اسفنجی قبل از دو شش بزرگ ولی بعد از دو شش کوچک و چروکیده می شود در صورتی که در پستان با بافت گوشتی تفاوت حجم بین قبل وبعد دوشش مشخص نیست . گاوی از نظر شیردوشی خوب است که دارای پستان با بافت اسفنجی باشد.
ساختمان پستان : پستان گاو از چهار بخش مجزا که به هر کدام یک کارتیه گفته می شود تشکیل شده است .هر کارتیه توسط یک سر پستانک با خارج در ارتباط است . در یک گاو شیری خوب سر پستانكها باید قرینه بوده و طول آنها حدود 5cm باشد . در سر پستانكهای کوچک عمل شیر دوشی بخوبی انجام نمی شود و سر پستانكهای خیلی بزرگ نشان دهنده عدم ظرافت گاو هستند . پستان گاوهای جوان کوچک بوده اما رفته رفته با افزایش سن و تداوم عمل شیر دوشی پستانها بزرگ می شوند ضمنا سر پستانكهای اضافه نشانه خوبی نیستند.
ساختمان پستان گاو مبتلا به ورم پستان
بررسی ظرفیت تولید(ظرفیت ژنتیکی گاو) :
برای پی بردن به ظرفیت تولیدی گاو باید به فاکتور های زیر توجه نمود :
الف) نژاد گاو
ب ) میزان تولید شیر انفرادی
ج) میزان شیر تولیدی والدین
برای نیل به این مقصود باید برای هر گاو کارت انفرادی داشته باشیم تا مشخصات دقیق آن گاو و رکوردهای تولیدی در آن ثبت شوند.
ثبت مشخصات: تعیین هویت دام یکی از موارد فوق العاده مهم وضروری است که یک دامپرور باید با دقت آن را پیگیری نماید . یک مدیریت قوی باید کلیه موارد مربوط به دام از قبیل وضعیت تولید شیر و گوشت ، وضعیت تولید مثل ، وضعیت بهداشتی ودرمانی ، واکسیناسیون و ... را ثبت نماید.
اهداف تشکیل پرونده برای دام:
1- پیگیری بهتر وساده تر امور بهداشتی و درمانی گله
2- شناسایی اجداد دامها و راندمان تولیدی آنها
3- برنامه ریزی جهت بدست آوردن رکورد گله
4- داشتن یک برنامه علمی و عملی برای تولید مثل گله
5- برنامه ریزی جهت امور اصلاحی گله
6- داشتن برنامه در زمینه های تغذیه ، دارو و کلیه مایحتاج گله
برای تشکیل شناسنامه مشخصاتی از قبیل اسم و شماره دام ،اسم و شماره والدین ، نژاد، رنگ، تاریخ تولد و امثال اینها باید در ابتدای صفحه ثبت شوند.
ثبت علائم گاو و شماره زنی:
برای ثبت دقیق اطلاعات ، دام ها باید با علائم ، شماره و سایر مشخصات شناسایی شوند تا تفکیک آنها از یکدیگربه راحتی صورت گیرد.
این علائم عبارتند از :
1- رسم شکل دام از طرفین
2- رسم سر گاو از روبرو
3- نصب عکس دام
4- نصب شماره (کپل ، گوش، گردن و غیره)
شماره گوش :
نحوه شماره گذاری بدن در گاو:
روشهای مختلفی برای شماره گذاری وجود دارد که درمیان آنها روش انجمادی بر سایر روش ها برتری و مزیت دارد که به صورت های زیر انجام می گیرد:
1- با یخ خشک
2- روش انجمادی با ازت مایع با چیدن مو
3- روشهای انجمادی با ازت مایع بدون چیدن مو
1-- با یخ خشک:
در این روش از یخ خشک با دمای c78 - که در ظرفهای مخصوصی حاوی اتر 59% قرار دارند استفاده می شود.
برای عمل ابتدا باید دام را مهار کرد و محل شماره را از مو تمیز کرده و با پنبه آغشته به الکل خیس نماییم سپس شماره فلزی مورد نظر را که مدتی در داخل ظرف یخ خشک واتر قرار داشته و برودت لازم را کسب کرده بیرون آورده ابتدا آنرا تکان داده تا مایع اضافی جدا شود و سپس شماره را با فشار روی پوست قرار می دهیم .
مدت زمان لازم برای نگهداشتن شماره روی بدن به شرح زیر است :
• گوساله یک ماهه 10 ثانیه
• گوساله 3 ماهه 15 ثانیه
• گوساله 4 تا 8 ماهه 20 ثانیه
• گوساله 9 تا 18 ماهه 25 ثانیه
• 18 ماه به بالا 30 ثانیه
• البته برای گاوهای با پوست سفید باید 10 تا 15 ثانیه این زمان را افزایش داد .
2- روش انجمادی با ازت مایع با چیدن مو
در این روش ازازت مایع که دارای برودت C196- می باشد استفاده می گردد. شماره را مانند روش قبل مدتی در داخل این مایع قرار داده و پس از کسب برودت لازم آنرا بر روی بدن گاو قرار می دهند . در این روش ابتدا موهای ناحیه مورد نظر شماره زنی باید چیده شده و با الکل خیس گردد.
3- - روشهای انجمادی با ازت مایع بدون چیدن مو:
در این روش نیازی به چیدن مو نیست و بعد از 4 تا 6 هفته موی سفید رنگی از جای شماره ها خارج خواهد شد. مدت زمان لازم برای قرار دادن شماره روی پوست به شرح زیر است:
گوساله 2 تا 3 ماهه 15 ثانيه
گوساله 4 تا 6 ماهه 20 ثانيه
گوساله 7 تا 10 ماهه 25 ثانيه
گوساله بالای 12 ماهه 30 ثانيه
البته برای گاوهای با پوست سفید، شماره به مدت 15 تا 20 ثانيه باید بیشتر روی پوست قرارگیرد . در هر سه روش فوق معمولا جای شماره کمی متورم می شود که پس از 48 ساعت آثار آن از بین رفته و حالت طبیعی خود را پیدا می کند .
رکورد گیری تولید:
یکی از موارد مبهم در دامپروری مسئله رکورد گیری و بدست آوردن میزان تولید حیوانات در تمام طول دوره پرورش می باشد این عمل به دامپرورکمک می کند تا در مورد برنامه های اصلاحی ، تغذیه ، فروش ، نگهداری و قیمت گذاری دام های گله تصمیمات لازم را بگیرد.
روش کار :
در گاوداری هایی که 2 نوبت دوشش دارند رکوردگيری بدین صورت است که میزان شیر دوشش صبح ثبت شده ولی درمحاسبات منظور نمی گردد . در این دوشش پستان باید کاملا تا آخرین قطره دوشیده شود سپس شیر نوبت بعد از ظهر و صبح فردای آن روز اندازه گیری شده مجموع آنها به عنوان رکورد ثبت گردد . معمولا در هر گاوداری در یک دوره شیردهی حدود 10تا11 بار رکوردگیری انجام می شود . اگر به هر دلیلی مانند عدم باروری مجدد گاو دوره مذکور طولانی گردد رکوردهای بیشتر از 11 بار جزء دوره محسوب نمی گردد.
موارد ی که رکورد گیری را باطل می کند :
1- زمانی که فاصله بین دو رکورد گیری بیشتر از 60 روزشود.
2- زمانی که فاصله بین زایش و اولین رکوردگیری بیش از 60 روز شود .
3- زمانی که فاصله بین دو رکوردگیری متوالی چند بار بین فاصله زماتی 26 تا 35 روز تکرار شود.
ارزيابي گاوهاي گوشتي
ارزیابی گاوهای گوشتی نیز به دو عامل بستگی دارد:
1- مشخصات ظاهری
2- خصوصیات نژادی وارثی
خصوصیات ظاهری :
قسمت های مختلف بدن یک گاو گوشتی باید به حد مطلوب رشد کرده باشد. شکل بدن در گاو گوشتی کوتاه ، پهن و عضلانی بوده و همچنین در زیر پوست چربی زیادی ذخیره می شود . گردن کوتاه و قوی ، کمر کوتاه و پهن و کپل عضلانی و دراز می باشد . در گاوهای گوشتی بدن کاملا قرینه بوده و رشد بدن از جلو تا عقب بصورت یکنواخت می باشد . گاوهای گوشتی دارای دست و پای کوتاه و رانهای عضلانی و قوی می باشند . ماهیچه ها برآمده و قوی بوده ، دنده ها نیز برآمده و فاصله آنها از هم کم می باشد.
خصوصیات ارثی و نژادی :
در مورد خصوصیات ارثی و نژادی باید به فاکتورهای زیر توجه کرد :
1- وزن درهنگام تولد
2- وزن هنگام از شیر گرفتن
3- افزایش روزانه وزن
4- وزن در یکسالگی
5- وزن گاو بالغ
6- قابلیت مادری
7- لطافت گوشت
8- عمق سینه و دور سینه
معرفی تعدادی از نژادهای معروف گا و
الف ) نژادهای خارجی
ب ) نژادهای ایرانی
الف) نژادهای خارجی:
1- نژاد هلشتاین: مرکز اولیه پرورش این گاو استان فریسلند هلند است . این نژاد از پرشیرترین نژاد های دنیا بوده و درعین حال به دلیل جثه بزرگ از نظر تولید گوشت نیز مناسب است . رنگ این نژاد اغلب سیاه و سفید می باشد این نژاد از نظرتحمل شرایط مختلف آب و هوایی مقاومت نسبی بالایی داشته و لذا درکشورهای مختلف جهان به امر پرورش آن پرداخته اند . این نژاد دارای سری ظریف ، سینه ای فراخ، شاخی کوچک و پستانهایی شکیل می باشد. میزان تولید شیر آن در یک دوره شیر دهی حدود (حدود305روز) به 10000 لیتر می رسد .
2 - نژاد براون سوئیس
مرکز اولیه پرورش آن سوئیس می باشد . این نژاد از لحاظ شیر و گوشت مورد توجه است. میزان شیر آن کمتر از هلشتا ین بوده اما درصد چربی شیر بیشتر است . رنگ آن قهوه ای و گاهی خاکستری است. بدلیل پوست مقاوم و نسبتا ضخیم با آب و هوای مناطق کوهستانی سازگاری خوبی دارد.
3- نژاد هر فورد :
مرکز اولیه پرورش آن انگلستان بوده یکی از بهترین نژادهای گوشتی دنیاست. رنگ آن اغلب قرمزو سفید بوده انتهای دست ، پا و پوزه به رنگ روشن سفید می باشد که از علائم مشخص آن است.این نژاد قدرت اصلاح کنندگی زیادی داشته و خیلی سریع خود را به شرایط مختلف آب و هوایی عادت می دهد .
ب ) نژادهای ایرانی :
نژادهای خارجی قادر نیستند در شرایط آب و هوایی ایران وشرایط تغذیه آن ، همان بازدهی کشورهای مبدا خود را داشته باشند. از طرف دیگر این نژادها به بیماریهای شایع درمنطقه ما حساسیت بالایی دارند . اما نژادهای بومی بااینکه تولیدبالایی ندارند از نظرسازگاری با محیط بسیار مناسب بوده و در برابر بیماریها و کمبودهای تغذیه ای مقاوم هستند.
برخی از این نژادها عبارتند از :
• 1- نژاد سرابی
• 2- نژاد گلپایگانی
• 3- نژاد سیستانی
1- نژاد سرابی : موطن اصلی آن سراب در آذربایجان شرقی است. میزان تولید شیر آن بطور متوسط 6 تا 14 لیتردر روزاست . این نژاد به رنگ های مختلفی دیده شده و رنگ زرد آهویی آن اصیل تر است. همچنین این نژاد قدرت تحمل شرایط آب و هوای کوهستان را به خوبی دارا می باشد. در صد چربی شیراین نژاد بالا بوده بین 4 تا 5 درصد می باشد.
سرابی نر وسرابی ماده
2-- نژاد گلپایگانی : موطن این نژاد شهر گلپایگان می باشد. به رنگهای سیاه، قرمز بور و گاهی ابلق سیاه و سفید دیده می شود. میزان شیر این نژاد کمتر از سرابی است.
3- نژاد سیستانی : این نژاد در اطراف دریاچه هامون در استان سیستان و بلوچستان زندگی کرده دارای کوهانی عضلانی و هیکلی نسبتا درشت می باشد و تنها نژاد گوشتی شناخته شده ایران است.این نژاد به رنگهای سیاه و اغلب سیاه و سفید دیده می شود اما رنگهای زرد و خرمایی، طوسی و قهوه ای روشن نیز مشاهده شده است. این نژاد از نظر تغذیه ای قانع بوده مقاومت بالایی نسبت به تغییرات آب و هوایی دارد. این نژاد خصوصیات نژادی خود را بهتر از سایر گونه ها حفظ کرده است
تغذیه گوساله
تغذیه گوساله تا سن 20 روزگی بسیار مهم و اساسی است زیرا به دیل داشتن دستگاه گوارش حساس براحتی می تواند در اثرتغذیه نا صحیح دچار ناراحتی و اختلال شود.تحقیقات نشان داده است که استفاده از غذاهای خشک و مواد کنسانتره ای باعث تسریع رشد دستگاه گوارش گوساله می گردد. لذا باید از هفته سوم به بعد یونجه مرغوب و کنسانتره در اختیار گوساله قرار داد. همچنین برای مرطوب ساختن مواد
غذایی داخل شکمبه باید آب کافی در اختیار گوساله گذاشته شود. تغذیه گوساله به دو روش طبیعی و دستی یا مصنوعی انجام می گیرد.
الف) تغذیه به روش طبیعی
بهترین روش تغذیه گوساله استفاده مستقیم از پستان مادر می باشد زیرا در این صورت خطر آلودگی شیر و مسمومیت گوساله کمتر است اما این روش دارای عیوبی می باشد از جمله:
- در اثر پر خوری ممکن است گوساله مبتلا به اختلالات دستگاه گوارشی گردد.
- از نظر اقتصادی قیمت غذای گوساله افزایش می یابد.
- بیماریهایی نظیر ورم پستان مادر مشکلاتی برای گوساله ایجاد خواهد کرد.
ب) تغذیه به صورت دستی:
در این روش پس از زایمان ، گوساله را از مادر جدا کرده و شیر را از طریق سطل یا شیشه های پستانک دار به گوساله می رسانند
روش استفاده از سطل برای تغذیه :
در این روش ابتدا بهتر است گوساله را 12 ساعت گرسنه نگه داشت سپس گوساله را وادار به مکیدن انگشت دست (میانه) کرده و بعد در حال مکیدن، انگشت دست و سر حیوان را به داخل سطل حاوی شیر هدایت می کنیم. پس از اینکه گوساله مقداری از شیر سطل را نوشید به تدریج و به آرامی انگشت را ازدهان خارج می کنیم با چند بار تکرار، گوساله نوشیدن شیر از سطل را خواهد آموخت.فراموش نکنید که خوراندن آغوز یا ماک در دو تا سه ساعت اول به گوساله تازه متولد شده یک امر ضروری و واجب می باشد. زیرا آغوز علاوه بر داشتن مواد مغذی دارای پادتن ها یا آنتی بادی ها و ایمنوگلوبولین های مفید می باشد که باعث ایجاد ایمنی در گوساله شده و ازطرفی حاوی ویتامین های محلول در چربی بوده و همچنین ملین بوده باعث شستشوی دستگاه گوارش گوساله می گردد.
تغذیه گوساله با شیر کامل :
اگر از شیر مادر برای تغذیه استفاده می شود روزانه حدود ده درصد وزن بدن باید به او شیر داد. در مورد گوساله های ضعیف و کوچک مقدار شیررا می توان کمی کاهش داد. شیری که به مصرف گوساله می رسد باید تازه بوده و درجه حرارت آن بین 32 تا 38 درجه باشد به عبارتی بهتر است شیر بلافاصله پس از دوشیدن به مصرف گوساله برسد. دادن شیر سرد به گوساله موجب بروز اختلالات گوارشی خواهد شد. اگر گوساله مبتلا به اسهال شد باید شیر روزانه را برای یک یا دو نوبت به نصف تقلیل داد.
روش استفاده از شیر خشک:
امروزه در بعضی از کشورهای پیشرفته بجای شیر مادر از شیر خشک و مکمل های غذایی استفاده می شود. برای استفاده از شیر خشک باید یک قسمت از آنرا به 9 تا10 قسمت آب ولرم اضافه کرد.
استفاده از شیر پس چرخ:
تغذیه با شیر پس چرخ باید بعد از20 روزگی انجام گیرد. شیر پس چرخ یک غذای کامل نیست لذا ضرورت دارد با مواد مکمل متعادل شده و بتدریج جایگزین شیر مادر شود وپس از اینکه گوساله به سن یک ماهگی رسید از شیر مادر يا شیر کامل کاسته و شیر پس چرخ را افزایش دهیم تا به مقدار 5/4 تا 9 کیلو برسد. تغذیه با شیر پس چرخ تا سن 5 ماهگی می تواند ادامه داشته باشد و مقدار مصرف آن برای گوساله های 6 هفته نباید از9 لیتر تجاوز کند زیرا سبب می شود که گوساله ها برای خوردن غذاهای دیگر از خود رغبتی نشان ندهند. شیر پس چرخ باید کاملا تازه و درجه حرارت آن c 32 باشد و نباید نوسانات درجه حرارت آن در وعده های مختلف زیاد باشد.
تغذیه گوساله با علوفه و مواد کنسانتره ای :
از سن 10تا 15 روزگی به بعد در کنار شیر باید با قرار دادن برگ یونجه و مواد کنسانتره گوساله را وادار به خوردن این گونه مواد کرد. بعد از 20 روزگی شکمبه گوساله فعال شده و پذیرای علوفه و مواد متراکم خواهد بود .
تغذیه تلیسه ها :
به گوساله های 9 تا 10 ماه به بعد به شرطی که به خوبی تغذیه شده و به وزن مناسب رسیده باشند تلیسه می گویند . پرورش تلیسه از نظر دامدار خیلی مهم است زیرا به تدریج جایگزین گاو های حذفی گله می شود و دامدار برا ی ثابت نگه داشتن تولید و همچنین افزایش تعداد گله باید از وجود همین تلیسه ها استفاده کند. اگرتلیسه ها بیش از حد چاق شوند با توجه به ذخیره شدن چربی در اطراف لگن ، پستان وتخمدان ها از باروری دام کاسته خواهد شد . معمولا منظور نمودن 2 تا3 کیلو سیلوی ذرت در مقابل یک کیلویونجه می تواند ازچنین عارضه ای جلوگیری نماید تلیسه برای رشد خود نیاز مبرمی به پروتئین ، ویتامینها ، کلسیم و فسفر دارد که معمولا در یونجه و سیلوی ذرت به نحو مطلوبی وجود دارد اما درصورت بروز کمبود می توان با مکمل های درمانی نیاز دام به آنها را تامین نمود.
تغذیه گاو شیری:
درگاو های شیری برای زایمان گوساله های سالم و مقاوم، تولید شیر کافی و جلوگیری از بروز بیماریهای مربوط به سوء تغذیه باید کیفیت و کمیت غذا بنحو مطلوبی مورد توجه قرار گیرد.علوفه گاو شیری باید در دو تا سه وعده و کنسانتره حداقل در دو نوبت و به طور منظم خورانیده شود. دامپرور می تواند با تامین مقدار کافی کنسانتره تولید شیر گاو را حفظ کرده و انرژی و مواد مغذی کافی برای رشد جنین وسهولت زایمان فراهم نماید. از طرف دیگر جیره باید حجم مناسبی را نیز دربر گیرد . مصرف بیش از اندازه کنسانتره باعث کاهش ترشح بزاق و در نتیجه کاهش ph شکمبه خواهد شد(اسیدوز). این عارضه را می توان با افزودن علف خشک ، کاه، سیلو و یا بی کربنات سدیم دوباره بحد اعتدال برگرداند . گاو شیری نیاز مبرمی به مواد معدنی به خصوص کلسیم و فسفر دارد اگر نسبت کلسیم به فسفر خیلی زیاد باشد طول عمر و قدرت باروری گاوکاهش خواهد یافت . میزان احتیاج گاو شیری را با توجه به میزان تولید شیر ،میزان چربی شیر ،آبستن بودن یا نبودن حیوان و همچنین دوره خشکی تعیین می کنند.
تغذیه گاو نرداشتی :
سوء تغذیه و یاعدم تعادل جیره غذایی در گاونرداشتی باعث کاهش میزان اسپرم و فعالیت جنسی دام می گردد. اصولا تغذیه گاو نر به دو مرحله قبل از بلوغ و بعد از بلوغ تقسیم می شود.
الف) قبل از بلوغ :
گاو نرکششی (تخمی) در دوران گوسالگی باید به خوبی تغذیه شود. برای این کار بهتر است 3 ماه اول با شیر کامل و 3ماه دوم با شیر پس چرخ تغذیه شود .علاوه بر شیر باید به مقدار کافی کنسانتره در اختیار آنها قرار داد. گل یونجه و یا برگ های سبز آن بسیار مفید می باشند. در 6 ماه دوم ودر زمستان به وسیله کنسانتره و علوفه خشک تغذیه شده و سپس در فصل بهاردر صورت امکان در مراتع خوب تغذیه می شود. کنسانتره مورد استفاده برای این گونه گوساله ها باید 12تا 15 درصد پروتئین داشته وبه نسبت وزن آنها روزانه 5 /1 تا 5/2 کیلوگرم به آنها داده شود.
ب) تغذیه گاو نر بعد از بلوغ:
گوساله نر معمولا بعد از6 ماهگی بالغ می شود اما تا سن 18 ماهگی رشد جنسی ادامه داشته و بلوغ کامل نیست.باید دقت کرد که گاو نر بعد از 18 ماهگی زیاد چاق نشود. چاق شدن که به معنی ازیاد چربی در بدن می باشد و بطور چشمگیری قدرت تولید مثل را در دام نر و ماده کاهش می دهد حتی در مواردی مانع تولید مثل آنها خواهد شد.
کیفیت مواد غذایی : کیفیت مواد غذایی به خصوص از نظر مواد پروتئینی بیشترین تاثیر را در تولید مثل حیوان دارد به خصوص کمبود برخی اسید های آمینه اختلالات اساسی را در روند تولید مثل ایجاد می کند . به عنوان مثال کمبود اسید آمینه ARGENIN (آرژنین) منجر به کاهش اسپرم در گاو نر خواهد شد.همچنین کمبود اسید آمینه تریپتوفان TRIPTO PHAN می تواند منجر به عقیمی حیوان گردد.
یک گاو نر روزانه برای یک بار اسپرم دهی به ازاءهر 100 کیلو گرم از وزن بدن به 80 تا 100 گرم پروتئین و برای دو بار اسپرم دهی به 100تا 140 گرم پروتئین قابل هضم نیاز دارد و کمبود انرژی نیز درحیوان نر باعث کاهش تولید هورمون تستسترون شده و در نتیجه تمایل به جفت گیری کم می شود. همچنین مواد معدنی بخصوص کلسیم و فسفر برای حفظ قدرت تولید مثل گاونر ضروری است . مقدار مورد نیاز آنها درروز برای یک گاو نر متوسط حدود 37 گرم کلسیم و 30 گرم فسفر می باشد . کمبود ویتامین ها نیز موجب کاهش تحرک اسپرم ها می گردد و در صورت تداوم این کمبود دام عقیم خواهد شد.از جمله ویتامین E در فعالیتهای جنسی نقش مهمی داشته و کمبود آن منجر به عقیمی خواهد شد.
خصوصیات عمومی گاو :
سن بلوغ : 14- 8 ماهگی
وزن : 280 - 270 کیلو
طول دوره فحلی به ساعت : 26 - 10 ساعت (متوسط 18 ساعت)
طول هر دوره جنسی : 24 - 18 روز (به طور متوسط 21 روز)
فاصله زایمان تا اولین فحلی : 80 - 30 روز (متوسط 40 روز)
زمان رها سازی تخمک در فحلی : 16- 4 ساعت بعد از شروع فحلی
بهترین زمان تلقیح : اواسط تا اواخر دوره فحلی.(18 – 12 ساعت پس از دیده شدن علائم فحلی )
روش پروار بندی گاو و گوساله:
در پرواربندی به منظور تولید گوشت گاو عوامل مختلفی موثرند که مهمترین آنها عبارتند از :
1 - نوع گاو
2- سن کشتار
2- نقش دامپرور
1- نوع گاو :
الف) گاوهای گوشتی
ب) گاوهای شیری حذفی
ج) گاوهای دو منظوره (شیری – گوشتی )
2- سن کشتار: رشد ونمو گاو و گوساله به مقدار زیادی بستگی به کیفیت و میزان تغذیه دارد . معمولا گوساله ها بر حسب نژاد، نحوه پرورش و مرحله تولید در سنین مختلفی به شرح زیر پروار شده و به کشتارگاه ارسال می گردند :
• الف) سن 3 تا 5 ماهگی برای گوساله های شیر خوار
• ب) سن 8 تا 12 ماهگی برای گوساله های نر جوانی که بلافاصله پس ازپایان دوره شیرخواری پروار می شوند.
• ج) سن 24 تا 30 ماهگی برای گوساله هایی که ابتدا خوب تغذیه شده اند ولی در زمستان از کیفیت تغذیه آنها کاسته شده است.
• د) سن 3 تا 4 سالگی برای گاوهایی که فقط در مراتع تغذیه می شوند .
• ه ) دامهای حذفی که به وسیله ماده گاوهای جوان جایگزین می شوند .
الف) پرواربندی گوساله های شیر خوار :
این گروه گوساله های جوانی هستند که درسن 3 تا 5 ماهگی به وزن 120 تا 250 کیلو گرم می رسند . این گوساله ها فقط با شیر طبیعی و یا شیر جانشین شونده تغذیه می شوند .
ب) پرواربندی گوساله های نر جوان :
1- بیشتر این گوساله ها نر بوده و به ندرت در بین آنها گوساله ماده دیده می شود .
2- به دلیل تغذیه با مواد متراکم و کنسانتره این گوساله ها از رشد بسیار سریع و زیادی برخوردارند .
3- خیلی زود یعنی بین 9 تا 18 ماهگی آماده کشتار شده و به وزن 300 تا 450 کیلو گرم می رسند.
ج) پرواربندی گاو درمرتع و جایگاه :
در این روش گوساله های جوان و تلیسه ها در سن بین 2 تا 3 سالگی به کشتارگاه ارسال می شوند. روش کار بدین صورت است که این گوساله ها بعد از تولد مستقیما از شیر مادر تغذیه کرده و سپس در فصل زمستان در اصطبل از تغذیه دستی بهره مند شده و روزانه 300 تا 400 گرم اضافه وزن دارند. در بهار دوم به مرتع رفته وبا تغذیه از مرتع 600 تا 700 گرم اضافه وزن روزانه خواهند داشت .سپس با شروع دومین پاییز زندگی یعنی در سن 16 تا 18 ماهگی روزانه کشتارگاه می شوند. در غیر این صورت و با اجرای یک برنامه غذایی فشرده در دومین زمستان ، دام های لاغر پروار شده و در سن 30 – 24 ماهگی و با وزن زنده 700 – 600 کیلو گرم روانه کشتارگاه می شوند.
د) پرواربندی گاو در مراتع:
در این روش پرواربندی گاو در سن 3 تا 4 سالگی روانه کشتار می شود. این روش در مناطقی بیشتر معمول است که دارای مراتع طبیعی یا مصنوعی فراوانی باشند. در این روش در طول سال، دام درمرتع چرا کرده و شیر ماده گاوها فقط به تغذیه گوساله ها می رسد این گاوها بعد از سومین بهار عمر 3 تا 4 ساله بوده و وزنی معادل 700 تا 900 کیلوگرم خواهند داشت .
ه) پروار بندی ماده گاوهای حذفی:
این گاوها به دلایل گوناگون، نگهداریشان مقرون به صرفه نیست. در این روش گاوهایی پروار می شوند که به طور معمول هر ساله از گله گاوهای شیری حذف و به وسیله تلیسه های جوان جایگزین می شوند. این گاوها اغلب پس از یک دوره کوتاه پروار بندی به وزن مطلوب رسیده به کشتارگاه ارسال می شوند و برخی از این گاوها که بسیار فرتوت و پیر و دارای گوشتی نامناسب هستند پس از کشتار، در کارخانجات سوسیس و کالباس مصرف می گردند..
پرورش گاو گوشتی
پرواربندی گوساله
هدف از پرواربندی گوساله ها تولید گوشت قرمز است. با توجه به اینکه میانگین افزایش وزن گوساله پرواری حدود 1000 تا 1200 گرم، درصد پروتئین گوشت آن 21% (گوسفند 20%) و چربی آن کمتر از گوشت گوسفند است لذا پرواربندی گوساله اهمیت خاصی در تامین پروتئین مورد نیاز جامعه دارد.
غذا و تغذیه مهمترین مسئله در پرواربندی است. زیرا وقتی حیوان حداکثر تولید را خواهد داشت که نیازهایش از لحاظ انرژی، پروتئین و سایر مواد مغذی تأمین شده باشد. میتوان گفت در گاوداری گوشتی بیش از 60% هزینه های جاری مربوط به خوراک و 25% از آن بابت خرید گوساله لاغر مصرف میباشد.
بنابراین هرقدر گوساله ها دارای تغذیه بهتری (نه گرانتر) بوده و سالمتر باشند حرفه پرواربندی دارای سودآوری بیشتری خواهد بود. لذا به گاوداران پرواربند توصیه میشود جهت حداکثر سودآوری و جلوگیری از اشتباهات رایجی که سبب کاهش بازده پرواربندی گوساله میشود، این بخش را به دقت خوانده و در گاوداری خود به کار ببندد.
نیازمندیهای گاوهای گوشتی
ضریب تبدیل غذایی: به مقدار خوراکی که سبب یک کیلوگرم افزایش وزن می شود، ضریب تبدیل غذایی میگویند. مثلا مرغ گوشتی با خوردن هر 2 کیلوگرم دان یک کیلوگرم افزایش وزن دارد لذا ضریب تبدیل آن مساوی 2 است. ضریب تبدیل برای شترمرغ 4، گوساله پرواری 5/6 تا 7 و گوسفند 7 است. پس هرچقدر ضریب تبدیل غذایی کمتر باشد هزینه خوراک کمتر بوده و سودآوری بیشتر میشود.
یادتان باشد ضریب تبدیل غذایی با افزایش سن زیاد میشود. مثلا این ضریب برای گوسالههای پرواری در سن 3 تا 6 ماه معادل 4، برای 6 تا 9 ماهه معادل 6 تا 8 و برای گوسالههای 9 تا 12 ماهه معادل 8 تا 10 میباشد. دقت بفرمایید که با افزایش سن دام ضریب تبدیل غذایی بیشتر شده و بعد از مدتی پرواربندی دیگر سودآوری نخواهد داشت. توجه داشته باشید که همیشه باید مقدار خوراک مصرفی روزانه در گاوداری پرواری و همچنین میانگین افزایش وزن گوساله ها (بصورت نمونه گیری در دوره های 15 روزه) مشخص باشد تا بتوان ارزیابی درستی از میزان درآمد و هزینه ها داشت.
پرواربندی گوساله را میتوانید با خرید گوساله های لاغر 3 تا 6 ماهه، به وزن 100 تا 150 کیلوگرم آغاز نمایید. کل دوره پرواربندی برحسب سیاست دامدار و شرایط اقتصادی (مانند قیمت گوشت، خوراک، گوساله لاغر) میتواند از 6 تا 9 ماه طول بکشد. وزن مناسب کشتار گوسالههای پرواری نژادهای اصیل مثل هلشتاین بین 350 تا 400 کیلوگرم در سن 12 ماهگی است. اما متاسفانه در ایران سن و وزن کشتار بسیار بالاتر از این بوده و علاوه بر کاهش کیفیت گوشت، میلیونها کیلوگرم خوراک تبدیل به چربی دور ریختنی میشود.
مزیت پرواربندی 6 ماهه در این است که شما میتوانید هر سال دو دوره پرواربندی را در گاوداری داشته باشید. همچنین با توجه به اینکه گوسالهها در سنین کمتر روانه کشتارگاه میشوند، لاشه آنها دارای چربی کمتر، پروتئین و قابلیت هضم بیشتر و در مجموع کیفیت گوشت بهتری میباشند. پرواربندی 6 ماهه دارای ضریب تبدیل غذایی بهتری (کمتری) بوده و در صورت ارزان بودن گوساله لاغر دارای سودآوری بیشتری میباشد. اما در شرایطی که قیمت گوساله لاغر بالاست، پرواربندی تا 9 ماه و یا حتی بیشتر طول میکشد.
انواع گوساله های پرواربندی شده در ایران شامل:1- گوساله های بومی ( با میانگین 600 گرم افزایش وزن روزانه) 2- گوساله های دورگ ( 700 تا 800 گرم افزایش وزن روزانه) 3- گوساله های اصیل (حدود 1000 گرم افزایش وزن روزانه). به سایر موارد مهمی که در ذیل آمده است دقت کنید:
- گوساله های اصیل (مثل هلشتاین) دارای سرعت افزایش وزن بیشتری هستند. بطور کلی در تمام نژادها نرها دارای سرعت رشد بیشتری میباشند.
- گوساله های با سرعت رشد زیاد دارای سری کوتاه و پهن، استخوانبندی درشت و پهن، و گردنی کوتاه هستند.
- هنگام خرید گوساله پرواری از سالم بوده آن مطمئن شوید. برخی از بیماریهای معمول در این دوره مانند عفونت و فتق بند ناف (تورم ناف)، تب برفکی (طبقه)، برگشتگی شیردان، انگلهای داخلی و خارجی و همچنین جسم خارجی توجه داشته باشید. پرواربندانی موفقترند که با گاوداریهای صنعتی شیری اصیل قراردادی دائمی برای خرید گوساله های نر دارند.
انتقال گوساله های پرواری به گاوداری: یکی از مشکلات رایج در پرواربندی این است که دامدار گوساله های سرحال و شادابی را خریداری مینماید، اما این گوساله ها بعد از ورود به گاوداری جدید، به مرور افسرده و بی حال شده و مبتلا به بیماریهایی نظیر تب برفکی و تب حمل و نقل میشوند ( و گاهی تلف میشوند). برای جلوگیری از این خسارت (که کم هم نیست)، توجه داشته باشید که اگر مسیر انتقال دور و بیش از 8 تا 12 ساعت طول میکشد:
- چند ساعت قبل از انتقال به گوساله ها خوراک ندهید.
- اگردر منطقه شما بیماریهای تب برفکی و تلفات گوساله بالاست،در مبدا، قبل از انتقال گوساله از آنتی بیوتیک + مولتی ویتامین برای گوساله ها استفاده نمایید.
- در مسیرهای طولانی و گرم، به گوساله ها آب گوارا بدهید.
- بعد از ورود گوساله ها به داخل گاوداری تا 2 ساعت فقط آب و مولتی ویتامین در اختیار گوساله ها قرار بدهید. سپس در آخور گوساله ها فقط یونجه خشک بریزید. از روز دوم به بعد خوراک مخلوط (TMR) به گوساله ها داده شود.
- برای پیشگیری (با مشورت دامپزشک) حتما از یک آنتی بیوتیک و سیالتیف استفاده نمایید.
- بهتر است در کل دوره پروار از جیره کاملا مخلوط شده استفاده نمایید.
- استفاده از کاه با توجه به قابلیت هضم پایین و قیمت آن مقرون به صرفه نبوده و باید به مقدار جزئی مورد استفاده قرار بگیرد.
- تا میتوانید از نان خشک برای تغذیه گوساله ها استفاده ننمایید.
سه ماهه اول دوره پروار (3 تا 6 ماهگی)
در این دوره، استخوانها و اعضای غیرماهیچه ایی مانند اندامهای گوارشی گوسالهها رشد مىکند. بنابراین گوسالهها به خوراکهایى نیاز دارند که پروتئین زیادى داشته باشد. استفاده از یونجه مرغوب و کنجاله تخم پنبه در این دوره برای رشد گوساله ها بسیار مفید است. همچنین حتما از پودر استخوان، DCP، کربنات کلسیم یا پودر آهک و خوراکهاى کلسیمدار استفاده شود تا گوساله ها رشد استخوانی مناسبی داشته و قد بلند شوند. نمک یددار نیز هرگز فراموش نشود (نیم درصد کنسانتره).
اضافه وزن روزانه نژادهای اصیل در این دوره، حدود 700 تا 800 گرم با ضریب تبدیل حدود 5 ، با هزینه کمتر و سرعت بیشتر انجام میشود. بنابراین، پروار دامهاى جوان از نظر اقتصادى باصرفهتر است. نکات مهمی دیگری که در این دوره باید مورد توجه قرار بگیرد عبارتند از:
- در این دوره خوراکی معادل 50% کنسانتره و 50% علوفه مرغوب یونجه به گوساله ها بدهید. در اواخر این دوره به تدریج، سیلوی ذرت را وارد خوراک نموده و جایگزین بخشی از یونجه مصرفی نمایید.
- حتما با مشورت دامپزشک از داروهای ضد انگل برای گوساله ها استفاده نمایید. زیرا ممکن است گوساله ها دچار انگل داخلی (گوارشی یا ریوی) و یا خارجی شده و رشد مناسبی نداشته باشند و خوراک را به هدر برود.
- طبق برنامه دامپزشکی منطقه، حتما واکسنها بخصوص تببرفکی، شاربن و زردی مورد استفاده قرار بگیرد.
- آب تمیز و گوارا همیشه باید در دسترس گوساله ها باشد.
- شبها نیز گاوداری باید دارای روشنایی مناسب باشد. مواظب نفخ احتمالی گوساله ها باشید بخصوص هنگام تغییر جیره.
سه ماهه دوم پروار (6 تا 9 ماهگی)
در این دوره با وجودیکه گوسالهها رشد ابتدایى خود را انجام داده‌اند ولی رشد استخوانی هنوز ادامه دارد. بنابراین نیاز به پروتئین کمتر، و انرژی بیشتری برای رشد دارند. پس براى پروار و چاقشدن گوسالهها باید از خوراکهاى پرانرژى (غلات و سیلوی ذرت) و علوفههایى ارزانتر استفاده کرد. هزینه اضافه وزن در این دوره بیشتر از دوره قبلی اما بسیار با صرفه است. در این زمان میتواند 70% غذاى دام از کنسانتره دامى که حاوی مواد پرانرژى است، تشکیل شود.
- میانگین افزایش وزن در این دوره چیزی حدود 1000 گرم و ضریب تبدیل حدود 7 است.
- برای کاهش قیمت خوراک مصرفی، بیشتر از سیلوی ذرت و کنسانتره حاوی غلات با 12 درصد پروتئین استفاده نمایید. اگر تمایل به خوراندن کاه دارید حتما آن را خرد و غنی کرده و به تدریج وارد جیره نمایید.
سه ماه سوم پرواربندی (9 تا 12 ماهگی)
با توجه به اینکه در این دوره حداکثر رشد ملاک کار است بهترین روش استفاده حداکثری از سیلوی ذرت (حدود 15 کیلوگرم) و کنسانتره همراه با فقط 2 کیلوگرم یونجه است. در این زمان نیز باید مراقب بیماریهای تغذیهایی مانند نفخ باشید.
میانگین رشد روزانه در این دوره حدود 1200 تا 1400 گرم و ضریب تبدیل غذایی حدود 9 تا 10 میباشد. در سن 12 ماهگی گوسالها باید حدود 400 کیلوگرم وزن داشته باشند.
در پایان این دوره، هر 15 روز یکبار حدود 5 تا 10 درصد گوساله ها را وزن کشی نموده (نمونه گیری) و یا با استفاده از متروزن (نوعی متر نواری برای اندازه گیری وزن)، افزایش وزن گاوها را تخمین زده و با مقایسه مقدار خوراک روزانه زمان کشتار گوساله ها را تعیین نمایید.
* استفاده از آنزیم یا زئولیت در جیره پرواری سبب بهبود رشد و بازدهی غذایی خواهد شد.
* استفادهاز نان خشک و یا گندم بیش از 2 کیلوگرم در روز سبب مشکلات گوارشی میشود.
* حتما از سنگ نمک و آجر لیسیدنی درآخور گوساله ها استفاده نمایید.
* با وجودیکه خوراک گوساله ها باید وزن کشی شده باشد، اما آخور گاوهای پرواری نباید خالی بماند.
* حداقل 3 بار در روز خوراک بریزید.
گوساله‌هاى نر در سن ۶ الى ۸ ماهگى از شیر گرفته مى‌شوند، بعد از شیرگیرى باید به مدت ۵ ماه با استفاده از جیرهٔ پرانرژى تغذیه بشوند تا مشخص بشود که کدام گوسالهٔ نر استعداد چاق شدن بیشترى دارد. از چاق شدن بیش از حد گوساله‌هاى نر باید جلوگیرى شود. گوسالهٔ نر خوب رشد کرده در سن ۱۵ تا ۱۸ ماهگى براى جفتگیرى مى‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. گاوهاى نر تا ۵ سالگى رشد دارند. گاوهاى نر یکساله مى‌توانند روزانه ۵/۱ تا ۲ پوند افزایش وزن داشته باشند. اگر گوساله‌هاى نر با استفاده از یونجهٔ خشک تغذیه مى‌شوند مى‌توان تا ۵/۱% وزن زنده حیوان کنسانتره در اختیار حیوان قرار داد. علوفه با کیفیت پائین باید به‌وسیله مکمل‌هاى پروتئینى تقویت شود. اگر گاو نر از وضعیت بدنى خوبى برخوردار باشد مثل سایر گاوها تغذیه مى‌شود ولى اگر لاغر باشد باید۲-۵/۲ کیلوگرم مواد کنسانتره بیشتر از سایر گاوها داده شود. گاوهاى نرى که در فصل جفتگیرى کاهش وزن داشته‌اند، بایستى غذاى کافى به آنها داده شود تا بتوانند وزن از دست رفته خود را تأمین بکنند. این غذاى اضافى اغلب ۶ تا ۸ هفته قبل از شروع جفتگیرى بعدى است. گاوهائى که خیلى ضعیف و یا خیلى چاق هستند قابلیت بارورى کمى دارند. در فصل جفتگیرى گاوهاى نر ممکن است روزانه به نیم‌کیلوگرم مکمل پروتئینى و ۵/۲ کیلوگرم مکمل انرژى نیاز داشته باشد. مقدار غذائى که به حیوان داده مى‌شود بستگى به چگونگى بدن حیوان دارد. گاوهاى نر در موقعى که جفتگیرى نمى‌کنند باید از گله جدا نگهدارى بشوند. گاوهاى نرى که سم‌هاى درازى دارند قابلیت باروى آنها کم است. بدین جهت باید چند هفته قبل از فصل جفتگیرى سم‌هاى حیوان مرتب شوند، علاوه بر این کیفیت اسپرم حیوان باید قبل از فصل جفتگیرى مورد آزمایش قرار گیرد.
گاو پستانداری است سُم‌دار، نشخوارکننده و تهی‌شاخ از راسته زوج‌سُمان، از خانواده گاوسانان. خانوادهٔ گاوسانان در برگیرندهٔ چندین سرده است که سردهٔ Bos همهٔ گاوها و گاومیشها را در بر میگیرد.
جد گاوهای اهلی امروزی حیوانی منقرض‌شده به نام ارخص (Bos primigenius) میباشد. اولین حیوانی که به سرده بوس متعلق بود در دو میلیون سال پیش در آسیا دیده شد. ارخص در حدود دویست وپنجاه هزار سال پیش به اروپا رسید. این حیوان کمی از فیل کوچکتر بوده و خشن و چابک بود.
پستانداری علفخوار است و معده‌اش مانند دیگر نشخوارکنندگان چهار قسمتی است و شامل شکمبه (سیرابی )، نگاری، هزارلا و شیردان میباشد.
در آروارهٔ فوقانی گاو دندانهای پیشین و نیش وجود ندارند و فقط دندانهای آسیا وجود دارند و برعکس دندانهای پیشین و نیش در فک تحتانی موجودند. دندانهای نیش گاوها همانند ثنایا شده و بطور کلی بشکل یک ردیف منظم هشت تایی در جلوی فک قرار دارد.
درهردست وپای گاو یک زوج سم وجود دارد.
گاو حیوانی است بدون تغییرات فصلی تولید مثلی، یعنی در کل سال قادر به انجام زاد و ولد میباشد. طول حاملگی این حیوان نه ماه بوده و غالبا تک‌قلوزا میباشد، اگر چه دوقلوزائی و چندقلوزائی نیز گاه دیده میشود. احتمال دوقلوزائی در گاو یک تا دو درصد میباشد.
نژادهای گاو بسیارند. بسته به نوع استفاده‌ای که از گاو میشود نژادهای گاو به نژادهای گوشتی، شیری و دو منظوره تقسیم میشود.
- نژادهای شیری شامل: ایرشایر، جرسی، گرنزی، یا براون سوئیس، فریژن (فریژن هلندی، هولشتین فریژن، فریژن انگلیسی و فریژن سفید و قرمز) و کری
- نژادهای گوشتی معروف شامل گالووای، آبردین آنگوس، هرفورد، شورت هورن، شاروله، لیموزین، سمینتال، براهمن، سانتاگتروس و برانگوس میباشد.
نژادهای معروف گاوهای ایرانی عبارت‌اند از: سرابی، سیستانی، گلپایگانی و و دشتیاری و نژادهای جنگلی یا ساحلی یا که مخصوص نواحی گیلان و مازندران و گرگان و است، نژاد کوهستان که گاوهای سراب و اردبیل و دیگر نواحی آذربایجان از آن نژادند.
نزدیک به 6000 سال پیش از میلاد مسیح با تغییر زندگی انسان از شکارگری به کشاورزی و بدنبال توسعه مزارع، گاوهای وحشی به این کشتزارها هجوم می‌آوردند که به تدریج بشر توانست تعدادی از این حیوان را به اسارت در آورده و اهلی نماید. گاو پس از سگ و گوسفند و بز و گربه اهلی شد. ابتدا از گوشت گاو استفاده می‌شد اما سرانجام انسان توانست چگونگی دوشش شیر گاو را فرا بگیرد. باستان‌شناسان معتقدند اهلی شدن گاو در آسیا و خاور میانه بین ۴۵۰۰ تا ۶۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح انجام شده‌است.
جانوری بسیار مفید است و از شیر و گوشت و پوست و نیروی بدنی آن استفاده میشود. از گاو نر جهت تخم‌کشی، شخم و بارکشی نیز استفاده میشود.
احتمالا یکی از هدفهای اصلی اهلی کردن گاو بارکشی بوده‌است. از نیروی فیل، شتر و اسب، بعد از گاو استفاده شد.
هند بیشترین تعداد گاو در جهان را در اختیار دارد، حدود ۲۸۱٬۷۰۰٬۰۰۰ برابر با ۲۸٫۲۹٪ از کل جمعیت گاوهای جهان در این کشور زندگی می‌کنند. در پی آن برزیل با: ۱۸۷٬۰۸۷٬۰۰۰، ۱۸٫۷۹٪؛ چین: ۱۳۹٬۷۲۱٬۰۰۰، ۱۴٫۰۳٪؛ آمریکا: ۹۶٬۶۶۹٬۰۰۰، ۹٫۷۱٪؛ اتحادیه اروپا: ۸۷٬۶۵۰٬۰۰۰، ۸٫۸۰٪؛ آرژانتین: ۵۱٬۰۶۲٬۰۰۰، ۵٫۱۳٪؛ استرالیا: ۲۹٬۲۰۲٬۰۰۰، ۲٫۹۳٪؛ آفریقای جنوبی: ۱۴٬۱۸۷٬۰۰۰، ۱٫۴۲٪؛ کانادا: ۱۳٬۹۴۵٬۰۰۰، ۱٫۴۰٪ و دیگر کشورها: ۴۹٬۷۵۶٬۰۰۰، ۵٫۰۰٪.
گاو در فرهنگ و زبان مازندرانی ریشه عمیقی دارد، تا بدانجا که بیش از ۷۰ اسم از مشتقات نام‌های گاو در زبان مازندرانی شناخته گردیده و شاید از این تعداد نیز بیشتر باشد.
همچنین در زبان مازندرانی وضعیت‌های گوناگون گاو هر یک برای خود واژه و اصطلاحی دارند که به جای توضیح و توصیف وضعیت گاو بکار می‌روند. برای نمونه، گوسالهٔ دو روزه، یک هفته، یک ماهه، گوساله‌ای که شیر می‌خورد، گوساله‌ای که شیر مادرش نمی‌آید، گاو بالغ، گاو آبستن، در مراحل آخر آبستنی، در واپسین روزهای آبستنی، گوساله‌ای که به سختی به دنیا آمده، گوسالهٔ بی‌جان نزدیک به مرگ، گاو پیر و بسیاری از موارد دیگر همگی در زبان مازندرانی نام ویژه خود را دارا هستند.
پادشاهان مازندران در طول تاریخ در شهرهای مختلف مازندران گاوداریهای مختلفی داشتند و بسیاری از مردم (رعیت) را به کار در آنجا مشغول می‌ساختند و بدین گونه خود را ولی نعمت مردم می‌ساختند تا مردم در هنگام جنگ‌ها به پشتیبانی پادشاه بشتابند. همچنین اگر دشمنی می‌خواست تا بر آنها پیروز گردد می‌بایست در ابتدا برنامه گرفتن گاوداریها را می‌پروراند و طرح می‌ریخت.
در آیین هندوان گاو از احترام ویژه‌ای برخوردار است.
در ادبیات اروپا بسته به نوع نژاد و اقوام مردم، گاو به نمادهای گوناگونی شناخته گردیده شده‌است، در اسپانیا و در جشن‌ها و عیدها، مراسم گاوبازی برپا است، در آلمان هنروران بسیاری در درازای تاریخ همیشه از گاو در دیدگاه‌های نگاره‌های خویش بهره می‌جستند، در فرانسه آنقدر مهم است که در بسیاری از مکان‌ها مجسمه گاو را جای داده‌اند.
درباره ما
اطلاعات کاربری
نظردادن به سایتلینک دوستان
آرشیو
نظرسنجی
به نظر شما گاو چقدر اهمیت دارد؟
آیا از این سایت راضی هستید؟
سایت تخصصی گاو
با سلام
به علت بروز بودن سایت از همه ی صفحه های سایت دیدن کنید.برای دسترسی بیشتر به سایت در سایت عضو شوید.
برای گذاشتن تبلیغات در سایت از تماس با ما استفاده کنید.
آمار سایت